Angst, depressieve klachten en teruggetrokken gedrag zijn vaak voorkomende emotionele problemen bij basisschoolkinderen. Angst komt als normaal verschijnsel voor bij gevaar of dreiging. Normale angst vormt een bescherming tegen overprikkeling. Er is sprake van een angstprobleem bij overmatige angst die het dagelijks functioneren negatief beïnvloedt. Angstproblemen kunnen zich behalve als directe emotie ook uiten in aan angst geralateerd gedrag zoals piekeren en dwanghandelingen. Er bestaan allerlei vormen van angst, zoals sociale angst, faalangst en scheidingsangst.

Elk kind heeft wel eens een dip en voelt zich wel eens verdrietig. Als dat langer duurt kan het een probleem worden. Een depressie houdt in dat iemand zich voor langere tijd neerslachtig voelt en zijn interesse en plezier in de gewone dagelijkse dingen is verloren. Een depressieve stemming kan lang blijven hangen doordat het denken niet oplossingsgericht is of doordat sociale steun ontbreekt.

Teruggetrokken kinderen worden gekenmerkt door hun stilheid en doordat ze vaker worden afgewezen door leeftijdgenoten. Daarnaast voelen zij zich vaak eenzaam. Teruggetrokken gedrag in de kindertijd verhoogt de kans op de ontwikkeling van een angst- of depressieve stoornis op latere leeftijd.

Hart & Ziel biedt een vragenlijst om angstig en depressief gedrag te meten. Met de Revised Child Anxiety and Depression Scale (RCADS) worden kinderen die angstig of depressief zijn opgespoord. De RCADS bevat 15 vragen over angst en 10 vragen over depressie. De RCADS wordt door de kinderen zelf ingevuld vanaf groep 6 (9-12 jaar).

Kinderen die hoog scoren op de RCADS komen in aanmerking voor een programma voor emotionele problemen zoals VRIENDEN. Bij de intake is het belangrijk om na te gaan of problemen al langere tijd bestaan en niet van voorbijgaande aard zijn.